Cerkwie - opuszczone ratowane
Radrużgmina Horyniec-Zdrój, powiat lubaczowski, województwo podkarpackie
Świątynia
Rok budowyKoniec XVI w.
Wezwanie cerkwi greckokatolickiejŚw. Paraskewii
Rejestr zabytkówA-435 z 10.05.1960 i z 15.12.1986
MateriałDrewniana
Znane daty remontów/przebudów1648, 1963–1965, 2010–2012
Funkcja, stan obecnyFilia Muzeum Kresów w Lubaczowie
Dzwonnica
Rok budowyKoniec XVI w.
Stan obecnyIstnieje
MateriałDrewniana
Rejestr zabytkówA-435 z 10.05.1960 i z 15.12.1986
Cmentarz przycerkiewny
Stan obecnyKilka nagrobków z warsztatów bruśniańskich. W sąsiedztwie zespołu cerkiewnego są jeszcze dwa cmentarze z nagrobkami z warsztatów bruśniańskich.
Rejestr zabytkówA-435 z 10.05.1960 i z 15.12.1986
Dodatkowe informacje Cerkiew należy do najcenniejszych zabytków drewnianej architektury sakralnej. Przekrywające nawę łamane zwieńczenie brogowe wzmocnione systemem ściągów i zabezpieczone kroksztynami, nawiązuje do średniowiecznych tradycji ciesielskich. Typowym dla tych tradycji rozwiązaniem jest również zrębowa ściana ikonostasowa. W 1648 r. bezpośrednio na niej została namalowana górna część ikonostasu. Dolna część miała architektoniczną oprawę. Zachowały się z niej Carskie Wrota z 1648 r. i rząd czterech ikon namiestnych namalowanych w 1699 r. W 1742 powstał rząd Deesis, który przesłonił polichromię z połowy XVII w. W 2013 r. zespół cerkiewny wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Unikalny w skali kraju zabytek –  Zespół Cerkiewny w Radrużu –  po upływie prawie pół wieku od ostatniego większego remontu, wymagał przeprowadzenia pełnej rewitalizacji.

W 2010 r. zadania tego podjęło się Muzeum Kresów w Lubaczowie. W ciągu dwóch ostatnich lat w radrużańskim zespole cerkiewnym zrealizowano wiele ważnych prac. Wymieniono gonty na najważniejszych obiektach kompleksu oraz zainstalowano systemy antywłamaniowe i przeciwpożarowe, które pozwoliły z kolei podjąć starania o powrót do cerkwi bogatego niegdyś wyposażenia.
We wnętrzu poddano konserwacji cenną, siedemnastowieczną polichromię, znajdującą się na wschodniej ścianie nawy i w sanktuarium. W końcu 2012 r., po prawie półrocznej konserwacji, zainstalowano również ikonostas, datowany na XVII i I połowę XVIII w., który od lat 60. XX w. przechowany był w depozycie Muzeum – Zamku w Łańcucie. Do cerkwi wróciły także dwa boczne ołtarze z XVIII w., ława kolatorska z II połowy XVII stulecia oraz Grób Pański z 1839 r.
Prace te nie mogłyby być wykonane bez wsparcia finansowego ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, marszałka Województwa Podkarpackiego, Wojewódzkiego Podkarpackiego Konserwatora Zabytków z/s w Przemyślu oraz Starostwa Powiatowego w Lubaczowie.

Wzmożone zainteresowanie cerkwią w Radrużu zaowocowało w 2011 r. wpisaniem jej na listę World Monuments Wotch, a w 2013 r. na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W przyszłości planowane jest wzbogacenie oferty kulturalnej zespołu sakralnego o położony w bezpośrednim sąsiedztwie budynek dawnej świetlicy. Zorganizowana tu zostanie niewielka ekspozycja, poświęcona dziejom i sztuce Zespołu Cerkiewnego w Radrużu. Przy muzeum nie zabraknie również infrastruktury, niezbędnej do obsługi dynamicznie rozwijającego się ruchu turystycznego.

 

Źródło: Muzeum Kresów w Lubaczowie, 2013 r.